یه کتاب تألیف-ترجمه‌ای از یه یهودی ایرانی، در مورد علمای تلمودی. این جلد اوله و فقط تا دوران تدوین میشنا رو در بر می‌گیره. امیدوارم جلد دومش هم بهزودیه کتاب تألیف-ترجمه‌ای از یه یهودی ایرانی، در مورد علمای تلمودی. این جلد اوله و فقط تا دوران تدوین میشنا رو در بر می‌گیره. امیدوارم جلد دومش هم بهزودی دربیاد. منبع اصلی کتاب، تورات شفاهی سیناست، اما مترجم از منابع دیگه هم بهش مطالبی اضافه کرده.
تجربۀ جالبی بود، علاوه بر این که تا حالا اینقدر مفصل در مورد زندگی علمای تلمودی نخونده بودم، تا حالا تاریخ یهودیت رو از زبان یهودی‌های ایرانی هم نخونده بودم. شبیه کتابی بود که یک روحانی شیعه بخواد در مورد علمای شیعه بنویسه: پر از تمجید و ستایش از خصوصیات برجستۀ دینی و اخلاقی علما، پر از افسانه‌های دینی در مورد معجزات و کراماتشون، و توجیه جاهایی که به نظر میرسید این علما اونقدرها هم شخصیتهای بینقصی نبودن. اما یه مزیت بزرگ کتاب این بود که تماماً به تلمود و متون خاخامی مستند بود. برای همین منبع غنیای از روایات تلمودیه....more
موسی بن میمون یه فیلسوف مشائی یهودیه. این کتاب هم کاملاً بر اساس اخلاق مشائی نوشته شده. مشائی‌ها پیروان ارسطو بودن. نظریۀ اخلاق ارسطو اینه که: ما قوای موسی بن میمون یه فیلسوف مشائی یهودیه. این کتاب هم کاملاً بر اساس اخلاق مشائی نوشته شده. مشائی‌ها پیروان ارسطو بودن. نظریۀ اخلاق ارسطو اینه که: ما قوای مختلفی داریم، مثل قوۀ عقلانی، قوۀ غضبیه، قوۀ شهویه. زندگی سعادتمند با اعتدال و اندازه نگه داشتن در این قوا حاصل میشه. افراط و تفریط در استفاده از این قوا، تعادل زندگی رو به هم میزنه و ناکامی به بار میاره. پس باید به اندازه فکر و خیال کرد، به اندازه خشم و غضب داشت، به اندازه شهوت به کار بست و...
اما ارسطو یه مفهوم دیگه هم اضافه می‌کنه و اون «ملکه» است. ما باید در حفظ اعتدال اون قدر تمرین و ممارست کنیم که این اعتدال به طبیعت ثانوی ما تبدیل بشه، به طوری که بدون تلاش و مشقت و به صورت خود به خود رفتار معتدل ازمون سر بزنه. به این حالت میگن «ملکه». ارسطو میگه وقتی اعتدال برای ما ملکه شد و تبدیل به طبیعت ثانوی ما شد، اون وقت سعادت رو تجربه خواهیم کرد.
موسی بن میمون هم در این کتاب کاری جز بازگویی نظریۀ اخلاقی ارسطو انجام نمیده. فقط هر از چندی به آیات تورات و کلمات خاخامها استناد می‌کنه تا حرفهای ارسطو رو تأیید کنه. حتی در یک مورد که حرف خاخامها درست خلاف حرف ارسطوئه، سعی می‌کنه یه جوری این ناهماهنگی رو رفع و رجوع کنه و حرف ارسطو رو به کرسی بنشونه. ارسطو میگفت کمال اخلاقی اینه که رفتار اخلاقی برای ما ملکه بشه و بدون مشقت از ما صادر بشه. اما خاخامها مکرر گفتن کسی که به سختی خویشتنداری می‌کنه تا اخلاقی عمل کنه، برتر از کسیه که رفتار اخلاقی خود به خود ازش سر میزنه. واضحه چون نفر اول داره مجاهدت بیشتری می‌کنه. موسی بن میمون میگه منظور خاخامها در اینجا فقط اعمال شرعیه نه عمل اخلاقی. کسی که به سختی و مشقت به شریعت عمل می‌کنه برتر از کسیه که این اعمال براش تکرار مکررات و خود به خودی شده.
جالبترین فصل کتاب جاییه که این نظریۀ اخلاقی رو با نظریۀ نبوت تطبیق میده و میگه کسی که در قوۀ عقلانی به کمال اخلاقی رسیده باشه، به نبوت میرسه. اما لازم نیست در قوای دیگه کاملاً بی نقص باشه. بعد مثال میاره از نقصهای اخلاقی بعضی انبیا. مثلاً داود به نص کتاب مقدس به خاطر خونریز بودن اجازۀ ساختن معبد اورشلیم رو پیدا نکرد، با این حال نبی بود. و سلیمان به خاطر همسران زیاد در کتاب مقدس مذمت شده، با این حال نبی بود. پس برای نبوت نیاز به کمال اخلاقی در قوای دیگه نیست، نبی فقط باید در قوۀ عقلانی به کمال رسیده باشه. با این حال انبیایی که درجات پایینتری از کمال اخلاقی دارن، خدا رو در پس حجابهای بیشتری شهود میکنن. بالاترین مقام از آن موساست که خدا رو از پس رقیقترین حجاب شهود کرد....more
نظریه‌ی اصلی کتاب این بود که یهودی‌های ساکن یثرب، پیرو سنت تلمودی بودن. برای کشف باورها و آیین‌های یهودی‌های صدر اسلام، از قرآن و احادیث اسلامی استفادنظریهی اصلی کتاب این بود که یهودی‌های ساکن یثرب، پیرو سنت تلمودی بودن. برای کشف باورها و آیین‌های یهودی‌های صدر اسلام، از قرآن و احادیث اسلامی استفاده کرده بود. این متون گاهی مستقیم به رسوم یهودی‌های مدینه اشاره میکنن، و گاهی غیر مستقیم. به این معنا که پیامبر به مردم میگه به منظور «مخالفت» با یهودیها این طوری عمل کنید. از این «مخالفت» میشه فهمید که رسم یهودیها چی بوده. کتاب با بازسازی رسوم یهودی‌های یثرب و مقایسهشون با تلمود، نتیجه گرفته بود که یهودی‌های یثرب پیرو سنت تلمودی بودن.
گرچه استفادۀ غیر نقادانهش از بعضی روایات به وضوح جعلی یه مقدار مشکلدار بود. اما در کل کتاب بدیع و جالبی بود....more
فصل مربوط به یهودیت در شبه جزیرۀ عربستان رو خوندم. یه نکتۀ بسیار جالب داشت در مورد این که یهودیت حمیری ها، با یهودیت اهالی یثرب متفاوت بوده. بر اساس کفصل مربوط به یهودیت در شبه جزیرۀ عربستان رو خوندم. یه نکتۀ بسیار جالب داشت در مورد این که یهودیت حمیری ها، با یهودیت اهالی یثرب متفاوت بوده. بر اساس کتیبه های باقی مانده از حمیر، استدلال کرد که یهودیت حمیری به نظر «کهانتی» بوده، یعنی کمابیش نزدیک به فرقۀ صدوقی: به رستاخیز اعتقاد نداشته، به معبد اورشلیم (که تخریب شده بود) اهمیت می داده و به زبان عبری پایبند بوده (بر خلاف زبان آرامی خاخام ها). اما یهودیت یثرب یهودیت خاخامی بوده و اکثراً هم مهاجرهای یهودی الاصل بودن. برعکس حمیری ها که اکثراً اسامی بومی داشتن و مشخصه نوکیش هستن....more
یه دورۀ خوب در مورد جریان‌های فکری یهودی در دوران مدرن. من اطلاعاتم از یهودیت مدرن کم بود و نیاز داشتم اطلاعاتم رو تکمیل کنم. این دوره کار رو انجام دایه دورۀ خوب در مورد جریان‌های فکری یهودی در دوران مدرن. من اطلاعاتم از یهودیت مدرن کم بود و نیاز داشتم اطلاعاتم رو تکمیل کنم. این دوره کار رو انجام داد....more
فیلون اسکندرانی، فیلسوف یهودی قرن اول میلادی، شخصیت مهمی در تاریخ دینه، چون تلاشش برای ترکیب کتاب مقدس و فلسفۀ یونانی، زمینه رو برای ظهور مسیحیت مهیا فیلون اسکندرانی، فیلسوف یهودی قرن اول میلادی، شخصیت مهمی در تاریخ دینه، چون تلاشش برای ترکیب کتاب مقدس و فلسفۀ یونانی، زمینه رو برای ظهور مسیحیت مهیا کرد. الهیات مسیحی تا حد زیادی بر مفاهیمی بنا شده که فیلون قبل از اون مطرح کرده بود، مهمتر از همه مفهوم لوگوس یا کلمه، که اساس الهیات مسیحیه.
کتاب بد و شلخته نوشته شده. رسالۀ دکتری نویسنده بوده و خامی توش مشهوده. نویسنده اطلاعات مختلف رو از کتابهای مختلف جمع کرده و بدون تحلیل و بدون نظم، ریخته توی کتاب. مدام حرفهای ضد و نقیض میزنه یا یک حرف رو بارها تکرار می‌کنه یا مطالب ابتر و بی فایده میگه. با این که میشد کتاب خیلی بهتری از چنین متفکر جذابی تحویل داد....more
یه کتاب تحلیلی خیلی خوب. یه درجه از کتاب های معرفی که تا حالا می خوندم بالاتر بود. واقعاً آدم رو درگیر بحث ها می کرد و یه نتیجه گیری خیلی مهم داشت. خلیه کتاب تحلیلی خیلی خوب. یه درجه از کتاب های معرفی که تا حالا می خوندم بالاتر بود. واقعاً آدم رو درگیر بحث ها می کرد و یه نتیجه گیری خیلی مهم داشت. خلاصۀ مفصلی ازش نوشتم. نویسنده یه کتاب دیگه هم نوشته که مکمّل اینه و در اولین فرصت می خونم....more
ردیف کردن اسم ها و اطلاعاتی ویکیپدیایی از زندگی و آثارشون. نمی دونم واقعاً چه فایده ای می شه براش متصور شد. شاید به عنوان دایرة المعارف فلاسفه بشه بهشردیف کردن اسم ها و اطلاعاتی ویکیپدیایی از زندگی و آثارشون. نمی دونم واقعاً چه فایده ای می شه براش متصور شد. شاید به عنوان دایرة المعارف فلاسفه بشه بهش مراجعه کرد، اما برای مراجعۀ دایرة المعارفی، جوداییکا هست....more
یهودیت دین فقهیه، نه الهیاتی. بزرگترین اثر یهودی، تلمود، یه کتاب فقهیه. مسیحیت از روز اول با علاقۀ زیاد در بحث‌های الهیاتی غرق شد، اما یهودیت از این بیهودیت دین فقهیه، نه الهیاتی. بزرگترین اثر یهودی، تلمود، یه کتاب فقهیه. مسیحیت از روز اول با علاقۀ زیاد در بحث‌های الهیاتی غرق شد، اما یهودیت از این بحثها دور موند. خوندن کتابهای یونانی رو ممنوع کرد و در آرامش مدارس خودش به تحصیل فقه ادامه داد و میشنا و تلمود رو نوشت.
بعد از اسلام یهودیها با تغییرات سریع فکری در محیط اطرافشون مواجه شدن که دیگه نمیشد ازشون اجتناب کرد. متکلم ها و فلاسفۀ اسلامی با مکتبهای مختلفی که چند صباح دوام میآوردن و از بین میرفتن و جا به مکتب دیگه میدادن. برای عقب نموندن از انبوه سؤالات و شبهاتی که این مکاتب پدید میآوردن، یهودیها ناچار بودن از فضای امن بحث‌های فقهی تلمود خارج بشن و به بحث‌های الهیاتی بپردازن که تا قبل از اون سابقهای براشون نداشت.
به خاطر این خصلت واکنشی، الهیات یهودی همیشه تقلیدی از الهیات اسلامیه. تا زمانی که الهیات پیشروی اسلامی معتزله بود، الهیات یهودی هم به معتزله نزدیک بود (سعدیا گائون). وقتی فلسفۀ مشائی به جنبش فکری پیشروی اسلامی تبدیل شد، الهیات یهودی هم مشائی شد (موسی بن میمون).
این کتاب هم همینه. همون طور که از عنوان مشخصه در آثار الهیدانهای قرون وسطایی یهودی بررسی می‌کنه و میگرده دنبال ردّ کلام اسلامی. این یه مقدار خسته کننده هم هست. چون گاهی دیگه آدم چیزی از الهیات یهودی یاد نمیگیره. کتاب با طول و تفصیل و جزء به جزء شروع می‌کنه به مشابهتیابی بین فلان جمله از فلان متفکر یهودی با بهمان جمله از بهمان متفکر اسلامی. و این مقایسۀ جملات گاهی چند فصل ادامه پیدا می‌کنه....more
یک کتاب خوب در مورد قانون در یهودیت. سه فصل داره، فصل اول یهودیت پیشامدرن (عصر تورات، عصر تلمود، قرون وسطی) رو بررسی می کنه. فصل دوم یهودیت مدرن (عصر یک کتاب خوب در مورد قانون در یهودیت. سه فصل داره، فصل اول یهودیت پیشامدرن (عصر تورات، عصر تلمود، قرون وسطی) رو بررسی می کنه. فصل دوم یهودیت مدرن (عصر روشنگری، حسیدیسم) و فصل آخر قانون در دولت اسراییل. من فقط فصل اول رو خوندم چون الباقی به کارم نمیاومد....more
تلمود بابلی، عظیم‌ترین اثر فقهی و ستون اصلی یهودیت خاخامی، در ایران ساسانی تدوین شد. مدارس اصلی یهودی در بابل، در شهرهای سورا، پومبدیتا، نهردعا و ماحوتلمود بابلی، عظیم‌ترین اثر فقهی و ستون اصلی یهودیت خاخامی، در ایران ساسانی تدوین شد. مدارس اصلی یهودی در بابل، در شهرهای سورا، پومبدیتا، نهردعا و ماحوزه، همگی با فاصلههای متفاوتی پیرامون تیسفون، پایتخت شاهنشاهی ساسانی قرار داشتند و شاهان ساسانی در تلمود حضوری پیوسته دارند، به خصوص در مباحث غیر فقهی، هنگامی که حکایاتی از زندگی خاخامهای بابلی نقل میشود. تلاقی آموزههای تلمودی با فرهنگ ایرانی موضوع مورد توجه محققان و تلمود پژوهان بوده است و کتابها و مقالات متعددی در این زمینه نوشته شده است.
یهودیان پارسی یهودیان بابل با این که در نزدیکی پایتخت شاهنشاهی ساسانی، تیسفون، زندگی میکردند، اطلاعات چندانی از آیین‌های زرتشتی نداشتند. تیسفون پیش از هر چیز مسکن طبقات حاکمۀ ایرانی بود و نه روحانیان زرتشتی. ساکنان بین النهرین اغلب مسیحیان و یهودیان آرامیزبان بودند و عراق جمعیت زرتشتی قابل توجهی نداشت. اما از سوی دیگر، تلمود اطلاعات زیادی از طبقۀ حاکمۀ ایران دارد که نشان میدهد یهودیان بابل با این طبقه به خوبی آشنا بودند و حتی برخی از رسوم ایشان را اقتباس کرده بودند. برای مثال کمربندی به نام קמרא یا کَمرا میبستند که لباس رسمی طبقات بالای ساسانی بود (با کُستی کمربند آیینی زرتشتی اشتباه نشود). همین طور به هنگام غذا خوردن از سخن گفتن اجتناب میکردند، رسمی که سابقهای در آیین‌های یهودی ندارد و سنتی است ایرانی. از همین روست که تلمود اورشلیمی، خواهر تلمود بابلی که در فلسطین تدوین شده، تا آن جا پیش میرود که یهودیان بابل را «پارسی» میخواند. این خبر از هویتی میدهد که یهودیان بابل در نظر خود و دیگر یهودیان داشتند.
افتخار یهودیان بابل به هویت بابلی خویش به خصوص در تغییر دلالت واژۀ «بابل» در ادبیات یهودی هویداست. بابل در دوران معبد دوم نماد تبعید بود. یهودیان قرن پنجم قبل از میلاد که از سرزمین خود به بابل تبعید شده بودند برای اورشلیم میگریستند: «در کنار رودهای بابل نشستیم و به یاد صهیون گریستیم.» (مزمور ۱۳۷) و خود را دور از حضور خداوند که ساکن معبد اینک تخریبشدۀ اورشلیم بود، در سرزمینی بیگانه میدیدند: «چگونه سرود یهوه را در سرزمینی بیگانه بخوانیم؟» (همان) اما یهودیان بابل در قرن پنجم میلادی ادبیات تبعید را به گونهای تغییر دادند که هالهای مثبت گرد بابل ترسیم کند: تلمود (مگیلوت ۲۹الف) از اَبایه، خاخام قرن سوم، نقل میکند که حضور الهی (شِخینا) در دوران تبعید همراه یهودیان به بابل رفت، و اینک کنیسههای بابل هستند، نه معبد تخریبشدۀ اورشلیم، که مسکن حضور الهی گشتهاند.
سیمای شاهان ایرانی سیمای پادشاهان ایرانی در تلمود در این راستا قابل توجه است. تلمود بیش از همه شاپور اول و دوم را به تصویر میکشد، اما در کنار آن دو از اردوان (آخرین پادشاه اشکانی)، یزدگرد اول، و پیروز نیز نام میبرد. شاپور اول در تلمود چهرهای بی اندازه مثبت دارد. در حکایات مختلف تلمودی او علاقهمند به شنیدن قوانین خاخامی نشان داده شده و به احکامی که ربّی شیمعون بیان میکند «آفرین» (אפרין) میگوید (تلمود، باوا مِصیعا ۱۱۹الف) و در یک مورد حتی علاقهمند به اجرای این قوانین نمایش داده شده است. (تلمود، عَوُودا زارا ۷۶ب)
خاخامی که بیش از همه با شاپور گفتگو میکند، اشموئل، خاخامی از قرن سوم است. در روایتی (تلمود، سوکا ۵۳الف) اشموئل را میبینیم که در مقابل پادشاه هشت جام لبالب از شراب را بالا میاندازد و میگیرد، بازیای که در متون فارسی میانه «تاس بازی» خوانده شده است. در روایتی دیگر اشموئل و شاپور بر سر توصیف منجی آخرالزمان در کتاب زکریا ۹: ۹ بحث میکنند. در پیشگویی زکریا، منجی سوار بر درازگوش خواهد آمد. شاپور که نمیتواند تصور کند پادشاهی بر درازگوش سوار شود، میگوید: «من اسب خود را برای او خواهم فرستاد.» اشموئل پاسخ میگوید: «آیا تو خری هزار رنگ داری؟ زیرا مرکب منجی معجزآساست.» نکتۀ جالب در این روایت استفاده از کلمات فارسی در متن آرامی تلمود است. شاپور برای اسب از «بارگ» (בהרג) استفاده میکند و عبارتی که اشموئل برای خر هزار رنگ به کار میبرد، «خر هزار گونین» (כאר הזר גוונין) است. تلمود خود را موظّف به ترجمۀ این کلمات به آرامی نمیبیند که نشان میدهد مخاطبان تلمود نیازی به ترجمۀ عبارات فارسی میانه نداشتند.
در موردی عجیب تلمود (باوا قَمّا ۹۶ب) خود اشموئل را «شاپور شاه» مینامد: راو نحمان به راوا گفت: آیا به تو نگفتم که چون من بر مسند قضاوت نشستهام سکوت کنی؟ چرا که دوستمان هونا دربارۀ من گفته است: «شاپور شاه و من در زمینۀ شریعت، چون دو برادریم.» و تلمود خود میپرسد: منظور از شاپور شاه کیست؟ اشموئل، چرا که احکام او همچون قوانین شاپور مورد پذیرش همگان بود. (تلمود، پِساحیم ۵۴الف)
راوا، خاخام دیگر تلمودی، رابطهای مشابه با دربار شاپور دوم ساسانی دارد. بنا به روایتی (تلمود، باوا بَثرا ۱۰ب) ایفرا هرمز، مادر شاپور دوم، چهارصد دینار به راوا هدیه داد. همین شهبانو در روایتی دیگر (تلمود، باوا بَثرا ۸الف) هدیهای مشابه به راو یوسف و اَبایه اهدا میکند و دو خاخام بر سر بهترین مورد مصرف این پول گفتگو میکنند.
معاملۀ برد-برد گرچه نمیتوان اعتبار این روایات را از لحاظ تاریخی صحتسنجی کرد، اما میدانیم که دربار ساسانی پذیرای نمایندگان ادیان و اقوام مختلف بود و مواجهۀ خاخامها با پادشاهان ساسانی ناممکن نبوده است. حکم اشموئل مبنی بر این که «قانون حکومت، قانون است» (دینا دِ-مَلْخوتا دینا) که بیشتر در مورد پروندههای مدنی جاری میشود، نشان میدهد که خاخامها در مقابل الطاف شاهان ساسانی، از ایشان اطاعت میکردند و پیروان خود را نیز به اطاعت از ایشان فرا میخواندند. در این زمینه بی تردید سرنوشت شوم دو قیام یهودی علیه امپراتوری روم پیش چشمشان بود و نافرجامی چنین تلاشهایی را به ایشان یادآوری میکرد. اما علاوه بر این وجه منفی، میتوان امتیازات مثبتی نیز برای این اطاعت تصور کرد. به نظر میرسد خاخامهای بابل برای به دست آوردن مرجعیت مذهبی در مقابل خاخامهای فلسطینی به یاری شاهان ساسانی نیاز داشتند و در همین راستا، نمادهای اقتدار شاهنشاهی ساسانی را به نفع خود مصادره میکردند. حکم «دینا دِ-ملخوتا دینا» در کنار استفادۀ تلمود از شاپور، نشانگر آن است که خاخامها برای بالا بردن جایگاه خود، میکوشیدند خود را به شاهنشاهی تازه طلوع کردۀ ساسانی نزدیک کنند.
این رابطه یک طرفه نیز نبوده است. شاهنشاهی ساسانی، به خصوص شاپور اول، به ارباب ادیان مختلف تا حدودی آزادی عمل میداد تا قوانین خود را در حیطۀ پیروان خود اجرا کنند. بدین ترتیب تفاهمی دوجانبه از سوی یهودیان و طبقۀ حاکمۀ ایرانی برقرار بود که اجازه میداد حلقههای خاخامی در عراق ساسانی رشد کنند و به فرهنگ تلمودی شکل دهند. در مقابل، شاهنشاهی ساسانی با تأیید و گنجاندن دیدگاههای ادیان مختلف در ضمن اوستا، میکوشید وحدتی نسبی در میان اقوام چهل تکۀ ایرانی برقرار کند و حاکمیت خود را بر این فضای متکثر تثبیت نماید....more
جلد اول از کتاب صوتی افسانه‌های یهود. کتاب رو چندین نفر خوندن و به صورت رایگان منتشر کردن. برای همین کیفیت خوندن افراد مختلف، فرق می‌کنه. بعضیاشون خوبجلد اول از کتاب صوتی افسانه‌های یهود. کتاب رو چندین نفر خوندن و به صورت رایگان منتشر کردن. برای همین کیفیت خوندن افراد مختلف، فرق می‌کنه. بعضیاشون خوب میخوندن و بعضیاشون نه.
اما در مورد کتاب. لوییس گینزبرگ اومده تمام تفاسیر و روایتهای میدراشی حول روایت کتاب مقدس رو جمع کرده و همه رو به صورت یه داستان واحد به هم پیوسته درآورده. این از یه جهت خیلی خوبه، چون دیگه آدم میتونه راحت از اول تا آخر به صورت یه داستان روایات برون توراتی یهودی رو بخونه. کار خوندن روایات رو راحت کرده. اما وجه منفی این کار اینه که خصوصیت «تفسیر» بودن این روایات رو از بین برده. کسی که این کتاب رو بخونه متوجه نمیشه که این داستان از کجا اومده. روایات یهودی، بر خلاف نظر مؤلف در مقدمه، فولکلور نیستن. روایات یهودی تفسیرن. یعنی خاخامهای یهودی یه عبارت از تورات رو گرفتن و از همون یه داستان بیرون کشیدن. اگر بدون این که بدونیم این داستان قرار بوده چه عبارتی رو تفسیر کنه، فقط خود داستان رو بخونیم، ممکنه داستان در نظرمون بی معنا و بی ربط و بی سر و ته بیاد. همون طور که خیلی از داستانهای این کتاب در نظر خوانندههای ناآشنا با سنت تفسیری یهودی احتمالاً این طور خواهد بود.
به علاوه، تفاسیر یهودی توسط خاخامهای متعدد تصنیف شدن. برای همین منقطع از همدیگهن. چون هر آیه رو مستقل از آیات دیگه تفسیر کردن و برای هر آیه جداگانه داستانپردازی کردن. در نتیجه داستانها ممکنه ضد و نقیض باشن. ممکنه هر مفسر یه جور داستانپردازی کرده باشه. ممکنه یه داستان از زبان مفسرهای مختلف یا در تفسیر آیات مختلف، به چند شکل تکرار بشه. اینجا مشکل دوم پیش میاد: نویسنده این کتاب ناچار بوده دست به انتخاب بزنه و از بین چندین روایت ضد و نقیض، یکی دو تا رو انتخاب کنه و بقیه رو صرفاً در پاورقی بهشون ارجاع میده. پس کتاب ناگزیر ناکامله.
با تمام این اوصاف، این کتاب بهترین و سادهخوانترین منبع برای مطالعۀ روایات برون توراتیه. کتاب دیگه در این زمینه، سفر ها-اگاداست. اون ضعفهای این کتاب رو نداره. اما در مقابل نقطه قوت این کتاب رو هم نداره. تفاسیر به صورت پراکنده و جزیره جزیره اومدن، در نتیجه خوندنش خسته کننده و سخته.
یک دورۀ خیلی خیلی عالی. تقریباً در مورد این طومارها چیزی نمی دونستم کتاب قبلی که خوندم (سرگذشت طومارها) تقریباً هیچی از محتویات طومارها نگفته بود. اونیک دورۀ خیلی خیلی عالی. تقریباً در مورد این طومارها چیزی نمی دونستم کتاب قبلی که خوندم (سرگذشت طومارها) تقریباً هیچی از محتویات طومارها نگفته بود. اون کتاب اونقدر نزدیک به کشف طومارها نوشته شده بود که هنوز خیلی تحقیقات کمی انجام شده بود، حتی هنوز تمام طومارها منتشر نشده بودن. برعکس، این دوره که ده دوازده سال پیش منتشر شده، بعد از چندین دهه بحث و بررسی و نظریه پردازی منتشر شده، توسط یه نفر که سال ها متخصص طومارها بوده. به خاطر همین هم خیلی خیلی عالی محتویات طومارها رو شرح می ده، هم خیلی خیلی عالی نظریه هایی که در مورد این طومارها و نویسنده های احتمالیشون مطرح شده رو بررسی می کنه. در نتیجه آدم رو از نظر علمی کاملاً ارضا می کنه.
طومارهای بحرالمیت
در ۱۹۴۷ یه بز به غاری در قُمران، در ساحل شمالی بحرالمیت، فرار کرد. چوپان سنگی داخل غار انداخت که بز رو بترسونه و از غار بیرون بکشه، اما صدای برخورد سنگ به یه کوزه توجه چوپانو جلب کرد. وقتی داخل غار رفت، کوزهای حاوی هفت طومار با قدمت دو هزار ساله پیدا کرد. وقتی قدمت حیرتانگیز اسناد معلوم شد، باستانشناسها شروع به گشتن باقی غارهای اون حوالی کردن و طومارهای بیشتری توی ده غار دیگه پیدا کردن. همینطور در پای کوهها خرابهای کشف شد که معتقدن صومعهای متعلق به یه فرقۀ زاهد به نام «اِسِنیها» بوده که این طومارها رو تولید کردن.
از اسنیها تا قبل از این اطلاعات زیادی باقی نبود. فقط دو مورخ یهودی (یوسفوس و فیلون) به این گروه زاهد اشارهای کرده بودن و تلمود هم اسمی از فرقهای به نام «بیتاسین» برده که با علمای تلمود اختلاف نظر فقهی داشته. حالا محققها بر اساس محتویات طومارها و مشخصات خرابه، اعتقاد پیدا کردن که صومعۀ کشف شده متعلق به این گروه بوده. اسنیها دو قرن قبل از میلاد در نتیجۀ اختلاف شدید با پادشاه حشمونی که میخواست مقام کاهن اعظم رو هم غصب کنه، راه خودشونو جدا کردن و همراه با کاهن اعظم سابق که توی طومارها «معلم راستی» نامیده شده، انزوا پیشه کردن. به نظر میاد در یه برهه حتی پادشاه حشمونی به صومعۀ اسنیها حمله کرده و احتمالاً قتل عامی رخ داده. یوسفوس میگه اسنیها معتقد به تقدیر بودن و توی طومارهای بحرالمیت این به وضوح دیده میشه: نویسندههای طومارها معتقد بودن یهودیها یا جزء فرزندان نورن یا فرزندان ظلمت، و این از بدو تولد تعیین شده. نباید برای اصلاح و هدایت گروههای دیگۀ یهودی تلاش کرد، فقط باید در انتظار رسیدن آخرالزمان بود که فرزندان ظلمت نابود میشن و فقط فرزندان نور باقی میمونن.
طومارها شامل چیان؟
تورات مهمتر از هر چیز، متن تورات. حجم زیادی از طومارها، کتابهای مختلف توراتن و از هر کتاب چندین طومار، گاهی سالم، گاهی پوسیده و تکه تکه، وجود داره. غیر از کتاب استر که به دلیل نامعلومی غایبه و احتمالاً مورد قبول اسنیها نبوده. اهمیت این طومارهای تورات چیه؟ قدیمیترین متن تورات عبری تا قبل از این، تورات حلب (قرن ۱۰ م) بود. هر چند ترجمههای یونانی قدیمیتر وجود داشت. با کشف طومارهای بحرالمیت که هزار سال قبل از تورات حلب نوشته شدن، ما هزار سال به متن اصلی تورات نزدیکتر شدیم. آیا متن تورات بحرالمیت با تورات رسمی تفاوت داره؟ نه چندان. تفاوت متن تورات بحرالمیت با تورات رسمی، در حد تفاوتهاییه که بین نسخههای مختلف گلستان سعدی وجود داره و توی پاورقی گلستان مینویسن. یعنی تفاوت در استنساخ، بعضی اصلاحات جزئی و بهروز کردن زبان باستانی تورات، و به ندرت تفاوتهای ناچیز الهیاتی. نظریۀ تحریف رو بذارید کنار. اما همین تفاوتهای کوچیک هم برای نسخهشناس تورات خیلی خیلی مهمه و کمک می‌کنه با مقایسۀ نسخهها، نزدیکترین متن به متن اولیۀ تورات رو بازسازی کنه. اگر عهد عتیق پیروز سیار رو ببینید، مکرر از طومارهای بحرالمیت در تصحیح متن تورات استفاده کرده و خیلی بخشها که متن تورات رسمی مبهم بوده، به کمک نسخه بدلها، از جمله طومارهای بحرالمیت، مت�� قلبل فهمتری ارائه شده.
آپوکریفا علاوه بر متن تورات، متون غیر توراتی، یا آپوکریفا و سوداپیگرافا هم کشف شده. اینها کتابهایی بودن که یه زمان مورد اعتقاد همه یا بخشی از یهودیها بودن، اما به تدریج اعتبارشون مورد تردید قرار گرفت و کنار گذاشته شدن. از جمله کتاب خنوخ، کتاب یوبیل، کتاب طوبیت و حکمت بن سیرا. قبلاً فقط این کتابها رو از طریق ترجمههای یونانی یا اتیوپیایی میشناختیم، اما با طومارهای بحرالمیت اصل عبریشون پیدا شد.
متون دیگۀ بحرالمیت، متون فرقهایتر هستن، یعنی مورد اعتقاد باقی یهودیها نیستن. شامل:
طومار جنگ طوماری که جنگ آخرالزمان رو پیشبینی کرده و گفته افراد فرقه (فرزندان نور) چطور خودشون رو آمادۀ جنگ کنن و در طول جنگ چه اتفاقاتی خواهد افتاد و خدا چطور بر نیروهای شر (فرزندان ظلمت) پیروز میشه. گذشت که اسنیها منتظر وقوع قریب آخرالزمان بودن.
سند دمشق دستورالعملهای زندگی در فرقه رو شرح داده که هر کس برای ورود به فرقه باید چه مراسمی رو پشت سر بذاره، ترتیب دعا و آیین‌های دیگه چطوریه، و... متن کامل این طومار چند دهه قبل در گنیزای قاهره کشف شده بود. محققها فهمیده بودن که این دستورالعمل یه فرقۀ یهودیه، اما اطلاعات بیشتری نداشتن و نتونسته بودن هویت این فرقه رو کشف کنن. حالا تکههایی از اون سند در غارهای بحرالمیت کشف شد و معلوم شد دستورالعمل فرقۀ اسنیها بوده.
نامههای هلاخایی این طومار اختلافات فقهی اسنیها با گروههای دیگۀ یهودی اون زمان (صدوقیها، فریسیها) رو بازگو کرده. از جمله اختلاف در تقویم که باعث شده اعیاد مذهبی اسنیها تفاوت زمانی زیادی با اعیاد باقی گروههای یهودی داشته باشن. اسنیها از تقویم خاصی استفاده میکردن که روزهای سال قابل تقسیم بر هفت بود، در نتیجه روزهای هفته همیشه ثابت بود. مثلاً روز اول سال همیشه چهارشنبه میافتاد یا یوم کیپور همیشه جمعه میافتاد. ببر خلاف تقویم گروههای دیگۀ یهودی که روزهای هفته میچرخید و هر سال تغییر میکرد.
طومار معبد این طومار مشخصات معبد اورشلیم رو میگه. ظاهراً اسنیها معتقد بودن که معبد اون طور که باید ساخته نشده و باید به ترتیبی که اونا میگن بازسازی بشه. همچنین توی این طومار قواعد و قوانین معبد رو شرح داده. از جمله عجیبترین قوانینش اینه که توی تمام شهر اورشلیم نباید قضای حاجت کرد و هر کس از اهالی شهر که خواست قضای حاجت کنه، باید یک کیلومتر از شهر خارج بشه.
تفسیر کتاب حبقوق طومارهای بحرالمیت تعداد زیادی تفسیر از کتب مختلف تورات دارن که اغلب تکه تکه شدن. اما تفسیر حبقوق سالم مونده. نویسنده این تفسیر خواسته پیشگوییهای کتاب حبقوق رو به زمان خودش تطبیق بده و بگه آخرالزمان پیشگویی شده توسط حبقوق به زودی محقق خواهد شد.
طومار مسی این طومار در غاری دور از باقی غارها کشف شد و احتمالاً مال اسنیها نیست. روی طومار نشانی چندین گنج دفن شده در نقاط مختلف ثبت شده که باستانشناسها نتونستن پیدا کنن. مجموع این دفینهها بالغ بر چند ده تُن طلا و نقره است و احتمال میدن خزانۀ معبد اورشلیم بوده که در آستانۀ حملۀ روم، از شهر خارج شده و تکه تکه در جاهای مختلف دفن شده تا اگه یکی غارت شد، الباقی محفوظ باشن....more
Loading...
