Haidarabad

Haidarabad
हैदराबाद (hindi)
Hyderabad (angl.)
హైదరాబాదు (telug.)
حیدر آباد (urdu)

Valdkund	Indii
Eläjiden lugu (2011)	6,809,970 ristitud
Pind	650 km²
Pämez'	Gadval Vidžajalakšmi (uhoku 2021—, Gadwal Vijayalakshmi)
Telefonkod	+91−40
Aigvö	UTC+5:30

Haidarabad (hindi: हैदराबाद Haidarābād, angl.: Hyderabad [ˈhaɪdərəbɑːd], telug.: హైదరాబాదు Haidarābādu, urdu: حیدر آباد Haidr ậbạd) om lidn Indijan suvipalas. Se om valdkundan nellänz' surtte lidn, om Telangan-štatan administrativižeks keskuseks vspäi 2014. Vhesai 2024 oli Andhra Pradeš-štatan pordaigaližeks keskuseks mugažo.

Eländpunktan aluz om pandud 16. i 17. voz'sadoiden röunal kuti Golkondan pälidn. Alusenpanii om islamine Muhammed Kuli-sultan Kutb-šahoiden dinastijaspäi. Lidn om nimitadud pühän Ali ibn Abu Talib-halifan «Haidar»-närituznimenke (lev) oiktastuseks. Amuine pertišt om letud mogoližiden ohjastajiden aigan, heišpäi om kaičenus äi čomid pert'kuluid, mečetid, kaumusid, eländpertid. Vll 1724−1956 lidn oli Haidarabadan ruhtinazkundan pälidnaks i nizamoiden rezidencijaks. Vl 1870 raudte tuli Haidarabadha. Lidn oli Haidarabad-štatan administrativižeks keskuseks sen olendan aigan vll 1949−1956. Oli Andhra Pradeš-štatan administrativižeks keskuseks vspäi 1956.

Haidarabad šingotase kaikenvuiččel tegimištol. Kaik 11 universitetad i 26 järedad institutad ratas lidnas. Vozne produkt om 74 mlrd US$ ekvivalentas.

Lidn sijadase Dekan-mägiplatol, 505 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Musi-jogen keskjoksmuz (telug.: మూసీ నది Mūsī nadi, hindi: मूसी नदी Mūsī nadī, angl.: Musi River 240 km pitte, Krišnanjogen hura ližajogi) erigoičeb vanhad lidnad udespäi, om saudud äi sildoid siš päliči lidnan röunoiš. Himajat- i Osman-padoseinäd oma saudud Musi-jogel, se varatoitab lidnad vedel, no i alištub sur'vezile. Matkad Delihesai om 1250 km pohjoižhe orhal vai 1600 km avtoteidme.

Klimat om tropižen savannan kuivanke sezonanke, päivoikaz päiči vihmsezonas. Voden keskmäine lämuz om +27,0 C°, kül'mkun-vilukun +22,2..+24,1 C°, räkembad oma keväz'ku-kezaku (+28,8..+33,2 C°). Il'man lämuden absolütine minimum oleli +6,1 C° (viluku), maksimum +45,5 C° (kezaku). Lämuz voib ülitada +33 C° miččel taht kul, ei voi olda madalamb mi +16 C° sulakus-sügüz'kus. Paneb sadegid 860 mm vodes, vihmsezon oleskeleb kezakus-redukus (114..204 mm kus), kuiv sezon tuleb kül'mkus-keväz'kus (5..19 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 59..70 % röunoiš heinkus-redukus, 29..33 % uhokus-semendkus.

Vl 2011 lidnan eläjiden lugu oli 6 809 970 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Läz 9,5 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas (2018, municipaline korporacii) 7,257 km² pindal, se om kudenz' surtte valdkundas.

• Haidarabadan municipaližen korporacijan sait (ghmc.gov.in). (angl.)
• Haidarabadan metropolitenan kart hmrl.co.in-saital. (telug.) (angl.) (Hindi) (Urdu)

Haidarabad Vikiaitas