İçeriğe atla

Ozon

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ozon
Structural formula of ozone with partial charges shown
Resonance structures of ozone with lone pairs indicated
Ball and stick model of ozone
Ball and stick model of ozone
Spacefill model of ozone
Spacefill model of ozone
Adlandırmalar
4-trioxidiene; catena-trioxygen
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.030.051 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 233–069–2
1101
MeSH Ozone
RTECS numarası
  • RS8225000
UNII
  • InChI=1S/O3/c1-3-2 
    Key: CBENFWSGALASAD-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/O3/c1-3-2
    Key: CBENFWSGALASAD-UHFFFAOYAY
  • [O-][O+]=O
Özellikler
Kimyasal formül O3
Molekül kütlesi 48,00 g mol−1
Görünüm Colourless to pale blue gas[1]
Yoğunluk 2.144 g/L (at 0 °C)
Erime noktası -192,2 °C; -313,9 °F; 81,0 K
Kaynama noktası -112 °C; -170 °F; 161 K
Çözünürlük (su içinde) 1.05 g L−1 (at 0 °C)
Çözünürlük (other solvents içinde) Very soluble in CCl4, sulfuric acid
Buhar basıncı 55.7 atm[2] ([dönüştürme: geçersiz sayı])[a]
Konjuge asit Protonated ozone
+6.7·10−6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD) 1.2226 (liquid), 1.00052 (gas, STP, 546 nm—note high dispersion)[3]
Yapı
C2v
Digonal
Dihedral
Hibridizasyon sp2 for O1
Dipol momenti 0.53 D
Termokimya
Standart molar entropi (S298)
238.92 J K−1 mol−1
Standart formasyon entalpisi fH298)
142.67 kJ mol−1
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS09: Çevreye zararlıGHS03: OksitleyiciGHS08: Sağlığa zararlıGHS05: AşındırıcıGHS06: Zehirli
İşaret sözcüğü Danger
Tehlike ifadeleri H270, H314
NFPA 704
(yangın karosu)
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
12.6 ppm (mouse, 3 hr)
50 ppm (human, 30 min)
36 ppm (rabbit, 3 hr)
21 ppm (mouse, 3 hr)
21.8 ppm (rat, 3 hr)
24.8 ppm (guinea pig, 3 hr)
4.8 ppm (rat, 4 hr)[4]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen) TWA 0.1 ppm (0.2 mg/m3)[1]
REL (tavsiye edilen) C 0.1 ppm (0.2 mg/m3)[1]
IDLH (anında tehlike) 5 ppm[1]
Benzeyen bileşikler
Benzeyen bileşikler
Sulfur dioxide
Trisulfur
Disulfur monoxide
Cyclic ozone
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Ozon gazı (O3), 3 oksijen atomundan oluşan molekülleriyle renksiz bir gazdır ve atmosferin üst katmanlarında yer alır.

Oksijenin allotropudur, trioksijen olarak da tanımlanır. Normal koşullarda atmosferin alt kısımlarında O3 miktarı yaklaşık 0,04 ppm değerindedir.[kaynak belirtilmeli] Bununla birlikte dumanlı sisin olduğu yerlerde ozon miktarı artmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Ozon'un 0,12 düzeyini aşması sağlığa zararlı kabul edilir.[kaynak belirtilmeli] Ozon, gökyüzünün mavi renginin ana sebebidir. Sıvı hâlde lacivert renge dönüşen ozon gazı, Dünya'yı Güneş'ten gelen zararlı morötesi radyasyonuna karşı korumaktadır. Atmosferin üst katmanlarında UV ışınları, alt katmanlarında yıldırım çakması sonucu oluşan elektrik akımının oksijeni parçalaması ile oluşan ozon, havanın temizlenmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Ozon gelişmiş ülkelerde gıda tekstil lojistik sağlık sektörlerinde yaygın bir şekilde alternatifsiz dezenfektan olarak kullanılmaktadır.

Ham maddesi oksijen olan ozon depolanamayan ve stoklama imkânı olmayan tek gazdır. Ozonun stoklanamamasının sebebi Ozon gazının, bulunduğu ortamın sıcaklığı ile doğru orantılı olarak zamanla ham maddesi olan oksijene dönüşmesidir. Derin cerrahi yaraların tedavisinde etkilidir ve sağlık sektöründe tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bilinçsiz kullanımının başta akciğer olmak üzere insan sağlığına yan etkileri vardır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ This vapor pressure is for the critical temperature, which is below room temperature.
  1. ^ a b c d e NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0476". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  2. ^ Gas Encyclopedia; Ozone 14 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Cuthbertson, Clive; Cuthbertson, Maude (1914). "On the Refraction and Dispersion of the Halogens, Halogen Acids, Ozone, Steam Oxides of Nitrogen, and Ammonia". Philosophical Transactions of the Royal Society A. 213 (497–508). ss. 1–26. Bibcode:1914RSPTA.213....1C. doi:10.1098/rsta.1914.0001. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016. 
  4. ^ "Ozone". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH).