Kukang

Kukang
	Nycticebus
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812
	; Kukang większy (N. coucang)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Infrarząd	lorisokształtne
Rodzina	lorisowate
Podrodzina	Lorisinae
Rodzaj	kukang
	Typ nomenklatoryczny
	Lori bengalensis Lacépède, 1800
Gatunki
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kukang^[2] (Nycticebus) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny Lorisinae w obrębie rodziny lorisowatych (Lorisidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej Azji^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała 19,5–38 cm, ogon szczątkowy; masa ciała 265–2100 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1812 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym kontynuacji tabel systematycznych czworonogów, opublikowanym w czasopiśmie Annales du Muséum d’histoire naturelle^[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił kilka gatunków – Loris ceylonicus G. Fischer, 1804 (= Lemur tardigradus Linnaeus, 1758), Lori bengalensis Lacépède, 1800, Nycticebus javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 i Lemur Potto P.L.S. Müller, 1776 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Lori bengalensis Lacépède, 1800 (kukang bengalski).

Etymologia

Nycticebus: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; κηβος kēbos ‘długoogoniasta małpa’^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[8]^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Nycticebus bengalensis	(Lacépède, 1800)	kukang bengalski	gatunek monotypowy	wschodni Bangladesz, północno-wschodnie Indie, południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (południowy Junnan i prawdopodobnie południowe Kuangsi), Mjanma (z archipelagiem Mergui), Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża; być może północny Półwysep Malajski	DC: 34–38 cm DO: szczątkowy MC: 650–2100 g	EN
Nycticebus coucang	(Boddaert, 1785)	kukang większy	2 podgatunki	południowa Tajlandia, Półwysep Malajski (z wyspami Penang, Langkawi i Tioman), Singapur i Indonezja (Sumatra, wyspy Cieśniny Malakka i Archipelag Riau)	DC: 24–29 cm DO: szczątkowy MC: 483–706 g	EN
Nycticebus hilleri	Stone & Rehn, 1902		gatunek monotypowy	endemit Indonezji (najwyraźniej północna Sumatra, głównie wyżyny prowincji Sumatra Północna i Aceh)	DC: 26–29 cm DO: szczątkowy MC: 532–845 g	EN
Nycticebus javanicus	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812	kukang jawajski	gatunek monotypowy	endemit Indonezji (zachodnia i środkowa Jawa oraz izolowana populacja we wschodniej części wyspy); zakres wysokości: 0–1800 m n.p.m.	DC: około 25 cm DO: szczątkowy MC: 750–1150 g	CR
Nycticebus menagensis	(Lyddaker, 1893)	kukang borneański	2 podgatunki	Borneo, północne Wyspy Natuna, południowe Filipiny (Tawi-Tawi, Bongao, Sanga-Sanga, być może więcej wysp w Archipelagu Sulu)	DC: 27–30 cm DO: szczątkowy MC: 265–800 g	VU
Nycticebus borneanus	Lyon, 1906	kukang ciemnolicy	gatunek monotypowy	endemit Indonezji (południowo-środkowe Borneo (zachodni, południowy i środkowy Kalimantan z wyłączeniem skrajnie południowo-zachodniej części, na południe od rzeki Kapuas, na wschód od rzeki Barito)	DC: około 26 cm DO: szczątkowy MC: brak danych	VU
Nycticebus bancanus	Lyon, 1906	kukang rdzawogrzbiety	gatunek monotypowy	endemit Indonezji; wyspa Bangka (nie raportowany od 1937 roku) i być może wyspa Belitung; niepewny na Borneo	DC: około 26 cm DO: szczątkowy MC: brak danych	CR
Nycticebus kayan	Munds, Nekaris & Ford, 2013	kukang okularowy	gatunek monotypowy	północne i środkowe Borneo w Malezji (Sarawak i Sabah) i Indonezji (wschodni Kalimantan, na południe do rzeki Mahakam)	brak danych	VU

Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony.

Opisano również mioceński gatunek wymarły z Tajlandii^[10]:

Nycticebus linglom Mein & Ginsburg, 1997

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Suite au tableau des quadrumanes. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 163, 1812. Paris. (fr.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 34. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 168–170. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e K.A.-I. Nekaris: Family Lorisidae (Angwantibos, Pottos and Lorises). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 233–235. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nycticebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 108–109. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 465, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).
↑ Taxonomy: Nycticebus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).
↑ P. Mein & L. Ginsburg. Les mammifères du gisement miocène inférieur de Li Mae Long, Thaïlande: systématique, biostratigraphie et paléoenvironnement. „Geodiversitas”. 19 (4), s. 805, 1997. (fr.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Suite au tableau des quadrumanes. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 163, 1812. Paris. (fr.).

[Cichocki&inni-2] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 34. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 168–170. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Nekaris-4] K.A.-I. Nekaris: Family Lorisidae (Angwantibos, Pottos and Lorises). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 233–235. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nycticebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 108–109. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 465, 1904. (ang.).

[asm-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).

[10] Taxonomy: Nycticebus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).

[mein&gin-11] P. Mein & L. Ginsburg. Les mammifères du gisement miocène inférieur de Li Mae Long, Thaïlande: systématique, biostratigraphie et paléoenvironnement. „Geodiversitas”. 19 (4), s. 805, 1997. (fr.).

[1]