Hopp til innhald

INF-avtalen

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Mikhail Gorbatsjov og Ronald Reagan underteiknar INF-avtala

INF-avtalen (Intermediate-Range Nuclear Force Treaty) var ein nedrustingsavtale mellom USA og Sovjetunionen underskriven den 8. desember 1987 av Ronald Reagan og Mikhail Gorbatsjov.[1]

Avtalen gjekk ut på å eliminere alle landbaserte missil med rekkevidde meir enn 500 kilometer - opptil 1000 kilometer (korthaldsmissil), og med rekkevidde mellom 1000 og 5000 kilometer (kalla mellomdistansemissil).

Avtalen hadde òg følgjande klausular:

INF-avtalen vart i 1991 følgd av den fyrste START-avtalen (Strategic Arms Reduction Treaty), òg kalla START I, der mengda langtrekkande atomvåpen vart vidare redusert.

Presidenten i USA, Donald Trump, annonserte 20. oktober 2018 at han ville trekkja seg frå avtalen, og skulda Russland for ikkje å ha følgd han.[2][3] USA oppheva så avtalen den 1. februar 2019,[4] og Russland svara med å gjera det same dagen etter.[5] USA trekte seg formelt frå avtalen 2. august 2019.[6] 4. september 2019 sa den russiske presidenten Vladimir Putin at Russland kom til å laga nye missil men ikkje setja dei i bruk om ikkje USA gjorde det først.[7]

Avvikling og destruering av våpen under avtalen

[endre | endre wikiteksten]

Av dei våpena som vart avgjort destruerte ved avtalen, var RT-21M (NATO-nemning SS-20) og dei amerikanske missila BGM-109 Tomahawk og Pershing II frå landbaserte avfyringsrampar.

I mai 1991 var 2692 missil øydelagde, og 10 år med inspeksjonar og verifisering om at avtalen vart etterlevd, vart gjorde i dei neste 10 åra.

Missilsystem som vart avvikla:

Skuldingar om brot på avtalen

[endre | endre wikiteksten]

Begge land har skulda kvarandre for brot på avtalen. USA skulda Russland for å bryta avtalen med SSC-8, som byrja testing frå 2008.[8] Desse skuldingane vart tekne opp att i 2014[9][10] og 2017.[8]

Russland skulda USA for brot på avtalen med avgjerda om utplassering av Tomahawk missil i Polen og Romania i samband med det såkalla «rakettskjoldet», [11][12][13][14] og hevda at USA òg utvikla dronar som braut avtalen.[15]

Den 20. oktober sa president Donald Trump at USA kom til å trekka seg frå avtalen.[16][2][17][18]

Referansar

[endre | endre wikiteksten]
  1. Tvedt, Knut Are; Knudsen, Olav Fagelund; Lundbo, Sten (17. september 2018). «INF-avtalen». Store norske leksikon (på norsk). 
  2. 2,0 2,1 «U.S. to Tell Russia It Is Leaving Landmark I.N.F. Treaty» (på engelsk). Henta 20. oktober 2018. 
  3. Pengelly, Martin (20. oktober 2018). «Trump says US will withdraw from nuclear arms treaty with Russia». The Guardian. Henta 20. oktober 2018. 
  4. «Pompeo announces suspension of nuclear arms treaty». CNN. Henta 1. februar 2019. 
  5. «Russia suspends INF treaty in 'mirror response' to US – Putin». Russia Today. 2. februar 2019. Henta 2. februar 2019. 
  6. «INF nuclear treaty: US pulls out of Cold War-era pact with Russia». BBC News. 2. august 2019. Henta 2. august 2019. 
  7. «Putin says Russia will make new missiles, warns of arms race». Reuters (på engelsk). 5. september 2019. Henta 5. september 2019. 
  8. 8,0 8,1 Gordon, Michael R. (14 February 2017). «Russia Deploys Missile, Violating Treaty and Challenging Trump». The New York Times. Henta 12. februar 2018. 
  9. Marcus, Jonathan (30. januar 2014). «US briefs Nato on Russian 'nuclear treaty breach'». BBC News. Henta 31. januar 2014. 
  10. Luhn, Alec; Borger, Julian (29. juli 2014). «Moscow may walk out of nuclear treaty after US accusations of breach». The Guardian. Henta 29. juli 2014. 
  11. ERÄSTÖ, TYTTI. «Leave nuclear Tomahawks where they belong — in the ‘80s». Thehill. Thehill. 
  12. Kennedy, Kristian. «Destabilizing Missile Politics Return to Europe, Part II: For Russia, Pershing II Redux?». NAOC. 
  13. Gotev, Georgi. «Moscow: US comments on possible destruction of Russian warheads are dangerous». euractiv. euractiv. 
  14. Kramer, Andrew E. «Russia Calls New U.S. Missile Defense System a ‘Direct Threat’». NYT. NYT. 
  15. Adomanis, Mark (31. juli 2014). «Russian Nuclear Treaty Violation: The Basics». U.S. Naval Institute. Henta 31. juli 2014. 
  16. Krantz, Andreas. «Trump sier han vil trekke USA fra nedrustningsavtale med Russland». NRK (på norsk bokmål). 
  17. «President Trump to pull US from Russia missile treaty». BBC. 20 October 2018. Henta 20. oktober 2018. 
  18. «Trump: U.S. to exit nuclear treaty, citing Russian violations». Reuters. Reuters. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]