Ли (халық)

Ли
шай, сай, гэй, ха, хэ, моифу, цзунь
Бүкіл халықтың саны
1,2 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Қытай
Тілдері
ли тілі
Діні
дәстүрлі діндер

Ли (шай, сай, гэй, ха, хэ, моифу, цзунь) — Қытайдағы халық, Хайнань аралының байырғы халқы.^[1] Жалпы саны 1,2 млн адам. (2000, халық санағы).^[2]

Олар паратай отбасының ли тілінде сөйлейді. Солтүстік және оңтүстік диалектілері бар.^[3]

Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенім.^[4]

Шаруашылығының негізін суармалы егістік (күріш, көкөніс), сондай-ақ мал шаруашылығы (буйвол, зебу), балық аулау, аңшылық (уланған жебелері бар садақ пайдаланған), таулы аймақтарда – егіншілік пен терушілік. Пальмалардың әртүрлі түрлерін өсіреді.

Ли әйелдерінің тоқыма ісі жоғары бағаланады. Олар киім, төсек, кілем тігеді. Олардың техникасы тұтас дәстүр, білім ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Қолданылатын сызбалар әртүрлі белгілер мен ою-өрнектер болып табылады. Және әрбір белгінің өзіндік мәні бар. Сондай-ақ олар жүзім бұтасынан бұйымдар жасауды, керамика жасауды біледі.^[5]

ХХ ғасырдың ортасына дейін ли бірнеше ауылдарды біріктіретін нақты шекаралары бар аумақтық қауымдастықтар (ком) болды, Ужишан аймағында ұжымдық дәстүрлері бар отбасылық және тайпалық қауымдар (вэнь мао, қытайлық хэму) болды. Отбасы шағын. Туыстық қатынас патрилиндік.

Жастар некеге дейінгі қарым-қатынас еркіндігін сақтап қалды, неке өзара келісім бойынша жасалды. Қыз некеге келіскеннен кейін, ол өз үйіне жас жігітті қабылдай алады (бұл 14-15 жасқа толғанда болады). Мұндай түннен кейін ерлі-зайыптылар бір-біріне сәйкес келетін-келмейтіні туралы шешім қабылдайды. Егер олай болмаса, онда жігіт басқа үйге кетеді, бірақ егер олар сәйкес келсе, онда жаңа отбасын құрады. Егер некеден тыс балалар туылса, онда қызының ата-анасы оларды тәрбиелеуге алады (бұл олар үшін қалыпты жағдай).

Үйлер толығымен бамбуктан салынған. Корпустың рамалық пішіні бар, шатыры бамбук жапырақтарымен жабылған.^[6]

Ерлер киімі – күртеше мен шалбар, кейде тізеге дейінгі алжапқыш, әйелдер киімі – күртеше мен кестелі және тоқылған өрнектері бар белдемше, көп мөлшердегі күміс әшекейлер пайдаланады.

Негізгі тағамдары - күріш, ет, балық, көкөністер. Бетал жапырақтарын шайнау жиі кездеседі.^[7]

Дәстүрлі фольклор - әндер, билер, ертегілер мен аңыздар (олардың бірі Ли халқының жұмыртқадан шыққан сұлу қызға үйленуінен шыққанын айтады).^[8]

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Ли (халық)

Азия халықтары Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі Абунгтер • Айндар • Алас • Алоро-Пантар халықтары • Алорлар • Алтайлықтар • Алундар • Алюторлар • Амбелаундар • Амбон-Тимор халықтары • Амбондықтар • Андамандықтар • Апайо • Апатани • Арабтар • Армяндар • Ассамдықтар • Ассириялықтар • Асуралар • Ауғандықтар • Афридилер • Ачандар • Ачех • Аэталар • Әзербайжандар • Багоболар • Бадагалар • Баджолар • Бадуйлар • Бай • Байга • Балантак • Балиліктер • Балти • Банар • Банджарлар • Баоань • Бартангтар • Батақтар • Батиндер • Батуаса • Бахрейндіктер • Бахтиарлар • Белудждер • Бенгалдықтар • Бесая • Биак • Бикол • Билаан • Бима-Сумбан халықтары • Бирхорлар • Бихарлықтар • Болаанг-монгондоу • Бонток • Брагуи • Бру • Бугистер • Буи • Буид • Букиднон • Булан • Бунак • Бунгку • Буриш • Буруандар • Бутунг • Буряттар • Бхилдер • Бхумидж • Ва • Вандамен • Варопен • Ватубелдер • Вахандар • Веддалар • Вемал • Ветарлар • Висайя • Вьетнамдықтар • Вьеттер • Гадаба • Гаддандар • Гайо • Галела • Галештер • Гаошань • Гаро • Гилзай • Гиляндар • Гондтар • Горонтало • Грузиндер • Гуджар • Гуджараттар • Гурунг • Гэлао • Дархаттар • Даур • Дафла • Даяктар • Дербеттер • Джакун • Джат • Джарава • Джемшид • Джуанг • Догра • Долғандар • Донголар • Друкпа • Дулун • Дұң ұлты • Дүнгендер • Дунсян • Еврейлер • Жапондар • Захчиндер • Зярай • Ибандар • Иватандар • Инибалои • Иорданиялықтар • Ирактықтар • Ирула • Ителмендер • Ифугао • Ицзу • Ишкашымдықтар • Йемендіктер • Кадазан • Кайелдер • Калинга • Канканай • Каннара • Капауку • Карендер • Катарлықтар • Катулар • Качарлар • Качиндер • Кашмирліктер • Каялар • Каян • Кей • Келабиттер • Кемактар • Керинчилер • Кеттер • Клемантан • Кодагу • Конкандар • Корейлер • Корку • Коряктар • Кота • Кубу • Куи • Куки • Күрдтер • Курумба • Кусунда • Кхамти • Кханг • Кхасилер • Кхмерлер • Кхму • Кхолар • Кхондалар • Қажарлар • Қазақтар • Қалмақтар • Қарақалпақтар • Қытайлар • Қырғыздар • Ладактар • Лактар • Ламахолоттар • Ламеттер • Лао • Лати • Лахалар • Лаху • Лепча • Летийлер • Ли • Лимбу • Лио • Лису • Лоба • Лоинанг • Лубу • Лурлар • Лы • Ма • Мааньян • Магарлар • Магинданао • Мадурлар • Макасар • Малайлар • Малаялилер • Малер • Мазендерандар • Мальдивтер • Мамак • Манг • Манггараи • Мангиан • Мандайя • Мандар • Манипури • Манобо • Мансилер • Манусела • Маньчжурлар • Маонань • Маранао • Маратхи • Марокколықтар • Маринд-Аним • Маронене • Меланау • Ментавайлар • Месхет түріктері • Мизо • Микирлер • Минангкабау • Минахас • Мнонг • Моғолдар • Моңғолдар • Монгорлар • Мондар • Мори • Моро • Мулао • Муна • Мунда • Мунжандар • Мыонг • Мэньба • Мяо • Нага • Наге • Нанайлар • Наси • Нгада • Нгаджу • Нганасандар • Ндау • Неварлар • Негидалдар • Ненецтер • Непалдықтар • Ниастар • Нивхтар • Никобарлар • Ну • Нунг • Нұрыстандықтар • Ойраттар • Омандықтар • Ониндер • Ораондар • Ориялар • Ороктар • Орочтар • Орочондар • Отданум • Өзбектер • Палавеньо • Палаунг • Плестиналықтар • Памир халқы • Пампанган • Пангасинандар • Пенджабдықтар • Парсылар • Пасемах • Пахарилер • Пашаи • Пуми • Пунандар • Реюньондар • Ротилар •Савара • Саларлар • Самаль • Самбал • Сангирлер • Санзиу • Санталдар • Сантяй • Сарыұйғырлар • Сасактар • Саудиялықтар • Сахалар • Сахурлар • Солтүстік Халмахер халықтары • Седанг • Сейшелдіктер • Селькуптар • Семангтар • Сеноилар • Сибо • Сикка • Сикхи • Симуле • Сингалдар • Синдхтар • Синьмун • Сириялықтар • Срэ • Стиенг • Суай • Субанон • Суи • Сула • Сулу • Сумбавтар • Сумбандар • Сунварлар • Сундтар • Тагакаоло • Тагалдар • Тагбануа • Тәжіктер • Тай • Таймандар • Талыштар • Тамангтар • Тамилдер • Таойлар • Таттар • Теймури • Теленгиттер • Телеуіттер • Телугулер • Тенггерлер • Тернатандар • Тетумдер • Тёро • Тибеттіктер • Тидорлықтар • Тингиан • Трипура • Тобело • Тогутил • Тода • Томини • Тораджи • Торғұттар • Тофалар • Тулу • Тубалар • Туцзя • Түріктер • Түрікмендер • Тхай • Тхакали • Тхару • Тхо • Тывалар • Тьыт • Тям • Удиндер • Үзімшіндер • Урали • Ұйғырлар • Үдегейлер • Филиппиндіктер • Фирузкухтер • Хаву • Хазарлар • Хакастар • Халха • Хамнигандар • Хани • Ханттар • Хелонг • Хиндустандықтар • Хо • Хотогойттар • Хошуттар • Хрэ • Хуэй • Хиналугтар • Цзино • Цзяжун • Цян • Чакма • Чантель • Чараймактар • Чахарлар • Чепанг • Чжуан • Чин • Чувандар • Чукчалар • Чурулар • Шалқандар • Шан • Шахсевендер • Шерпалар • Шина • Шорлар • Шугнандар • Шуй • Шұлымдар • Шэ • Эвенкілер • Эвендер • Эде • Эйну • Энггандар • Энде • Энец • Юан • Юкагирлер • Явалықтар • Ягнобилер • Язгулямдар • Яо