Олймпиастадион (Берлин)

  Олимпиастадион (немисча талаффузи: [оˈлʏмпи̯аˌʃтаːди̯ɔн]) — Германия, Берлиндаги Олймпиапарк Берлиндаги спорт стадиони. У дастлаб Вернер Март томонидан 1936- йилги ёзги Олимпия ўйинлари учун қурилган. Олимпиада пайтида рекорд даражадаги ташриф 100 000 дан ошиқ эди. Бугунги кунда стадион Олймпиапарк Берлиннинг бир қисмидир.

2004-йилдаги реконструксиядан буён Олимпиастдион доимий сиғими 74 475 ўринга эга ва Германиядаги халқаро футбол ўйинлари учун энг катта стадион ҳисобланади. Олимпия стадиони УЭФАнинг тўртинчи тоифали стадиони бўлиб, спорт ва кўнгилочар тадбирларни ўтказиш учун дунёдаги энг нуфузли масканлардан биридир.

Енгил атлетика стадиони сифатида фойдаланишдан ташқари, аренада футбол анъаналари шаклланган. 1963- йилдан бери у Ҳерта БСCнинг уйи бўлиб келган. У 1974- йилги ФИФА Жаҳон чемпионатида учта ўйинга мезбонлик қилган. У 2006- йилги ФИФА Жаҳон кубоги учун қайта таъмирланган, ўшанда у олтита ўйинни, шу жумладан финални ҳам ўтказган. ДФБ-Покал финал ўйини ҳар йили ушбу стадионда ўтказилади. Берлин Олимпия стадиони 2011- йилги аёллар ўртасидаги жаҳон чемпионати ҳамда 2015- йилги УЭФА Чемпионлар лигаси финалига мезбонлик қилган.

1912- йилги ёзги Олимпия ўйинлари пайтида Берлин шаҳри Халқаро Олимпия Қўмитаси (ХОҚ) томонидан 1916- йилги Ёзги Олимпия ўйинларига мезбонлик қилиш учун тайинланган. Германиянинг ушбу тадбир учун таклиф қилган стадиони Шарлоттенбургда, Берлиннинг ғарбидаги Грунеwалд ўрмонида жойлашган бўлиши керак эди — шунинг учун стадион Грунеwалдстадион номи билан ҳам танилган. У ерда Берлинер Реннвереинга тегишли бўлган от пойгаси йўналиши аллақачон мавжуд бўлиб, Жесси-Оуэнс-Аллида эски чипталар бугунги кунгача сақланиб қолган. Германия ҳукумати яқин атрофдаги Грунеwалд ўрмонида қурмасликка ёки аллақачон мавжуд бўлган биноларни таъмирлашга қарор қилди. Ушбу истак туфайли улар дастлаб „Реннвереин“ ни қурган ўша меъмор Отто Мартни ёллашди.

Март стадионни ерга кўмишга қарор қилди („Эрдстадион“, немисча). Бироқ, 1916- йилги Олимпия ўйинлари Биринчи Жаҳон уруши туфайли бекор қилинди. 1920-йилларда стадионнинг шимоли-шарқида жисмоний тарбия профессорларини ўқитиш ва спорт фанини ўрганишга бағишланган „Деуцчес Спортфорум“ (Германия спорт форуми) мактабининг биринчи бинолари қурилган. 1926- йилдан 1929- йилгача Отто Мартнинг ўғиллари (Вернер ва Валтер) ушбу муассасалар учун қўшимча қуриш учун тайинланган, аммо якунлаш 1936- йилгача кечиктирилган.

Янги Олимпия стадионининг қайта очилиш маросими 2004- йил 31- июлда ва 2004- йил 1- августда бўлиб ўтди. Ўша куни, шанба куни, байрам Пинк, Нена ва Даниэл Баренбоимнинг чиқишлари билан бошланди. Кечаси очилиш маросими билан якунланди. Иккинчи куни „Герта“ клубининг турли тоифалари ва меҳмон жамоалар ўртасида ўртоқлик учрашувлари ўтказилди. 2004-йил 8-сентабрда Бразилия Германия билан ўйнади.

2003- йилдан 2007- йилгача стадионда Берлин момақалдироқлари жойлашган.

2011-йилда бу ерда Яшаш санъати томонидан ташкил этилган Жаҳон маданияти фестивали бўлиб ўтди, унда 70 000 киши тинчлик учун медитация қилишди.^[1]

Футбол ўйинлари учун янада самимий муҳит яратиш мақсадида ўйин майдони 2.65 метр (8.7 фт).. Тахминан 90,000 cубиc метре (3,200,000 cу фт) қум қазилди. Стадиондаги ўриндиқларнинг пастки қавати бузилиб, бутунлай бошқа эгилиш бурчагида қайта қурилди.

Том жами 37,000 сқуаре метре (400,000 кв фт)) қоплаш учун кенгайтирилди, оғирлиги 3,500 тонне (3,900 шорт тон) пўлатдан ясалган 20 та томни қўллаб-қувватловчи устунлар билан. Том 68 метр (223 фт) ўриндиқлар устида ва кундузи қуёш нури тушишига имкон берувчи шаффоф панеллардан иборат. Ғарбий қисми (Марафон арчасида) қўнғироқ минорасини томошабинларга очиб бериш учун очиқ.

Янги Олимпия стадиони Германиядаги энг кўп ўриндиқларга эга. Унинг доимий сиғими 74 475 ўринга мўлжалланган. Юқори қаватда ўртача 23 ° қияликда 31 та ўриндиқ қатори мавжуд ва 36 455 ўриндиқдан иборат бўлиб, улардан 36 032 таси оддий ўриндиқлар, 290 таси пресс стендидаги ўриндиқлар ва 133 таси скйбохларда ўриндиқлардир. Пастки қаватда ўртача 25,4 ° бурчак остида 42 та ўриндиқ қатори мавжуд ва 38 020 ўринли, улардан 32 310 таси оддий ўриндиқлар, 560 таси қути ўриндиқлари, 563 таси зал (743 гача кенгайтирилиши мумкин), 4 413 таси бизнес ўриндиқлари ва 174 таси. ногиронлар аравачаси учун жойлар.

Баъзи футбол ўйинлари, масалан, Герта БСC ва ФC Баерн Мюнчен ўртасидаги ўйинлар учун сиғим вақтинча кенгайтирилиши мумкин. Бу Марафон арчаси устига мобил трибуна қўшилиши билан амалга оширилади. Кенгайтирилган сиғим 2014- йилда 76 197 ўринга етди^[2][3]

Германиядаги умумий сиғимлари юқори бўлган ягона стадионлар Дортмунддаги Сигнал Идуна Парк ва Мюнхендаги Аллианз Аренадир. Бироқ, Сигнал Идуна Парк ва Аллианз Арена ўтириш ва тик туриш жойларига эга ва уларнинг барча ўриндиқлари Олимпиастдионникидан пастроқ. Аллианз Аренанинг умумий сиғими Олимпиастдионнинг кенгайтирилган сиғимидан ҳам паст.

„Олимпиастдион“да „А“ гуруҳининг учта ўйини (Ғарбий Германия, Чили, Шарқий Германия ва Австралия) ўтказилди. Учинчи ўйин — Австралия — Чили ўйини кучли ёмғир остида ўтди. Икки немис жамоаси ўртасидаги тарихий ўйин Гамбургда бўлиб ўтди. Мусобақада мезбонлар Ғарбий Германия ғалаба қозонди.

2006- йилги Жаҳон чемпионати учун Берлинда қуйидаги ўйинлар бўлиб ўтди:

Сана	Вақт (CЕСТ)	№ 1 жамоа	Натижа	№ 2 жамоа	Думалоқ	Томошабинлар
2006- йил 13- июн	21:00	Бразилия Бразилия	1–0	Хорватия Хорватия	Гроуп Ф	72 000
2006- йил 15- июн	21:00	Швеция Швеция	1–0	Парагвай Парагвай	Гроуп Б	72 000
2006- йил 20- июн	16:00	Германия Германия	3–0	Эквадор Эквадор	Гроуп А	72 000
2006- йил 23- июн	16:00	Украина Украина	1–0	Тунис Тунис	Гроуп Ҳ	72 000
2006- йил 30- июн	17:00	Германия Германия	1–1 (4–2 пен.)	Аргентина Аргентина	Қуартер-финалс	72 000
2006- йил 9- июл	20:00	Италия Италия	1–1 (5–3 пен.)	Франсия Франсия	Финал	69 000[4]

• Берлин
• Берлинда футбол
• Берлинда спорт

• Андреас Яновскининг „Олимпия стадиони Берлин“. Андреас Яноwски Верлаг томонидан „аудиода диққатга сазовор жойлар“ ёрлиғи остида нашр этилган
• 1936-йил ёзги Олимпия ўйинлари расмий ҳисоботи. 1-жилд. бет. 141-9, 154-62.

• Олимпиаданинг расмий сайти
• Расмлар галереяси (Wайбаcк Мачине сайтида 2006-06-21 санасида архивланган) : Олймписчер Платз об’эктлари бўйлаб иллюстратив юриш.