وللام حەنری حاررسۆن
وللام حەنری حاررسۆن | |
---|---|
ژدایکبوون | 9 سبات 1773 |
مرن | 4 نیسان 1841 قەسرا سپی |
سەدەما مرنێ | سەدەمێن سرووشتی |
جهێ گۆرستانێ | وللام حەنری حاررسۆن تۆمب ستاتە مەمۆرال |
حەڤوەلاتی | دەولەتێن یەکبوویی یێنئا مەریکایێ |
پەروەردە | |
پیشە | |
مەقام |
|
پارتیا سیاسی | |
حەڤژین | |
زارۆک | |
دێ وو باڤ | |
خەلات | |
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە |
وللام حەنری حاررسۆن (ژدب. 9ێ سباتا 1773ان ل جهارلەس جتی جۆونتی، ڤرگنا; م. 4ێ نیسانا 1841ێ ل واسهنگتۆن د.ج.) گەنەرالەکیئا مەریکایی بوو کو سالا 1841ێ، بوو نەهەم سەرۆکدەولەتێ دیئایێ.
ژیان
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]وللام حەنری حاررسۆن، ل جۆلۆنیئۆ ف ڤرگنایێ د مالباتەکە جۆتیارئوو سیاسەتمەدار دە چاڤێن خوە ڤەکریە. باڤێ وی بەنژامن حاررسۆنئی مزەئا ڤێتبوو دانەزانا سەرخوەبوونێ یا سالا 1776ێئوو د ناڤا سالێن 1781-1784ێ دە پارێزگارێ ڤرگنایێ بوویە. بۆ دەمەکێ کورت بژیشکی خوەندیە، تەڤلیئا رتێشا دیئایێ ئوسئا رمییێ بوویە (1791). ل دژی کەڤنەخوەدیێنئا مەریکایێ،ئی ندیانیان شەر کریە. ل باژارۆکان پارێزگاری یان بورۆکراتی کریە. سالا 1800ێ ژئا لیێ سەرۆکوەزیر ژۆهنئا دامس ڤە دبە پارێزگارێ هەرێما کەڤنەخوەدیئی ندیانیان.
پارێزگارێ چەرمەسۆران (ئیندیانی)
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]باژارێ ڤنجەننەس دکە پایتەختێ هەرێمێ. بەرێئی ندیانیان رە دژمن، لێ دڤیابووئی جار ژی دۆستیێ بکە. لەورا دەولەتێ ژێ دخوەست کو وان قانی بکە داکو چەرمەسپی وەرن ل هەرێمێ بجه ببن. گەهئا رامی، گەه پەڤچوون دبوو. حاررسۆن د ریا خاپاندنێ دە بسەرناکەڤە، دیسا شەرئوو قرکرنائی ندیانیان دەستپێ دکە. د 7ێ چریا پاشین ا 1811ان دە تێکچوونا یان شەرێ تپپەجانۆەیێ پێک تێ. د بن فەرمانداریا سهاونەە، تەجومسەهئوو برایێن وی تەنسکواتاوا دە هێزێن چەرمەسپیان دشکێن، ڤەدکشن. ژ رووبارا ئۆهۆ رڤەرئوو گۆلێن مەزن هەرێم ژ چەرمەسپیان تێ پاکژکرن.
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- پەتەر سجهäفەر: دە پرäسدەنتەن دەرئو سئا ن لەبەنسبلدەرن. Iسبن 3-222-12216-4 ڤەرلاگ ستیرا، گراز 1993. (المانی)