Jump to content

Cagayan de Oro

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensiklopedya
City of Cagayan de Oro
Nickname(s): 
City of Golden Friendship
Mapa sa Misamis Oriental diin gipakita ang Dakbayan sa Cagayan de Oro
RehiyonAmihanang Mindanao (Rehiyon X)
LalawiganMisamis Oriental
Mga Distrito1ng ug ika-2 Distrito sa Dakbayan sa Cagayan de Oro
Mga Baranggay80
Gitukod (isip lungsod)1871
Gitukod (isip dakbayan)ika-15 sa Hunyo, 1950
Government
 • MayorOscar Moreno
 • Bise MayorReiner Joaquin Uy
 • Kongresista sa 1ng DistritoRolando A. Uy
 • Kongresista sa ika-2 nga DistritoMaximo Rodriguez
Area
 • TotalExpression error: Unexpected / operator. sq mi (Expression error: Unexpected * operator. km2)
Elevation
Expression error: Unexpected / operator. ft (Expression error: Unexpected * operator. m)
Population
 (2007)
 • Total553,966
 • Density945/km2 (2,400/sq mi)
Time zoneUTC+8 (PST)
ZIP Code
9000
Area code(s)8822 (MisOrTel), 88 (PLDT-PhilCom, ItalTel ug uban pa)
Mga MinuboCDO, CDOC, CdeO, CdO, Cag. de Oro
Websitewww.cagayandeoro.gov.ph

Ang Cagayan de Oro primera klaseng dakbayan nahimutang sa probensya sa Misamis Oriental, Pilipinas. Adunay kinatibok-an gidak-on nga 412.80 kilometros quadrado ug nahimutang una ngadto sa ikaduhang distrito.
Sumala sa census ni acting 2015, dunay 675,950 katawo. Ang gitudlo nga kodigo postal mao ang 9000.

Ang Cagayan de Oro mao usa ka sentro sa patigayon ug pag-alagad sa Amihanang Mindanao sa Pilipinas, gimatangmatang isip unang klase nga dakbayan. Mao usab ang sentro sa urbanidad sa Metro Cagayan de Oro.

Minubo isip CdO, CdOC, CdeO, o Cag. de Oro, nahimutang ang dakbayan sa baybayan sa norte didto sa pulo sa Mindanao. Kining dakbayan gihimo isip sentro sa rehiyon alang sa Amihanang Mindanao. Sumala sa pag-ihap sa katawhan sa tuig 2007, adunay 553,996 ka tawo.

Ang Dakbayan sa Cagayan de Oro kay usa ka dakbayan nahimutang sa baybay, atubangan sa Look sa Macalajar. Didto sa habagatang bahin sa dakbayan, ang kadaghanan mao ang mga bungtod, pampang, ug ang kabukiran gikan sa lalawigan sa Bukidnon.[1]

Daghan ug pangalan ang dakbayan. Kini gi tawag nga "Agihanan sa Amihang Mindanao" tungod sa lugar ug maayong pasilidad alang sa salakayan, "Dakbayan sa Whitewater Rafting ug River Trekking" tungod sa mga agi sa river rafting sa tibuok tuig. Pero labaw sa tanan, ang pagka abi-abi ug pagka maayo sa mga tao nga nailhan dakbayan nga "Dakbayan sa Bulawanong Panaghigala-ay". Ang ginamhan nga selyo napatik ang pulongan.

Sa iyang kaagi, ang Dakbayan sa Cagayan de Oro nakasinati ug mga panagsangka sa ika-20 nga ka siglo. Ang pagsulong sa mga Amerikano sa tuig 1990, Gubat sa Pilipinas ug Amerikano, ug Ikaduhang Gubat Kalibotanon, nagausab ang palibot sa Cagayan de Oro. Ang bug-at nga pamomba sa Ikaduhang Gubat Kalibotanon nalumpag ang lungsod. Tungod niini, naguba ang karaang St. Augustine Metropolitan Cathedral nga gigama pa sa tuig 1845, nawagtang na ang ulahing kabilin sa Katsila sa dakbayan.

Adunay ubang lugar sa Pilipinas nga gibansag ug "Cagayan". Kinahanglan makabalo ang unsa ang Cagayan de Oro sa lalawigan sa Cagayan didto sa Luzon, ug Mga Pulo sa Cagayan didto sa Dagat sa Sulu.

Etimolohiya

[usba | usba ang wikitext]

Ang pangalan "Cagayan" giagi balik sa pag-abot sa mga prayleng Rekolektos sa tuig 1622, ang lugar didto sa Himolongan gitawag na isip cagayan. Matud pa sa dokumento sa mga Katsila sa dekada 1500, giduso ang lugar isip cagayan. Ang lugar sa Amihanang Mindanao, apil ang Cagayan, gihatagan ug ecomienda alang kang Juan Griego sa ika-25 sa Enero, 1571. Ang mga maniniksik sa mga pinulungan giagi ang etimolohiya sa ngalan nga "Cagayan" nga gikan sa pinulungang Proto-Philippine, ang ugat sa kasagarang mga pinulungang Pilipinhon. Sa kining pinulungan nga Minalayo-Pinolinesyano, ang pulong nga tubig isip "Ag". Ang pulong "agus" nagpasabot ang agas sa tubig, sa ato pa ang pulong "agusan" nagpasabot ang lugar adunay agas sa tubig. Sa samang pinulungan, ang "kagay" nagpasabot ang suba ug ang "kagay-an" nagpasabot ang lugar adunay suba. Mao ang ugat nga pagalan sa Cagayan de Oro, gikuha sa usa ka dako nga suba nag-agi sa dakbayan. Gikuha sa sa nawalang ug karaang tingog nga nausab padulong "Kagayan","Karayan","Kalayan" ug uban pa. Ang mga lahi-lahing pinulungan nagpasabot tanan isin suba. [2]

Si Kanhing Kongresista ug Bise-Presidente sa Pilipinas nga si Emmanuel Pelaez gipakapin ug "de Oro" sa "Cagayan" tungod pag-ilhan mga kalihukan bahin sa pagmina sa bulawan sa ilang lugar.

Ang dakbayan sa Cagayan de Oro adunay klima nga tropikal. Ang kasarangang temperatura sa tibuok tuig kay 28 °C (82 °F). Ang kinainitang temperatura sa dakbayan nga natala kay 39 °C (102 °F) sa Hulyo 1998. Ang dakbayan sa Cagayan de Oro madawat ug patas nga ulan sa tibuok tuig. Ag kinaugahang buwan mao ang Abril apan ang kinabasaang buwan mao ang Hulyo. Ang ting-ulan sa dakbayan nagsugod sa bulan sa Hunyo ug magtapos sa bulan sa Nobiyembre. Ang ting-uga nagsugod sa bulan sa Disiyembre ug magtapos sa bulan sa Mayo.

Ang mga lumulupyo sa Dakbayan sa Cagayan de Oro adunay sagul sa dugo sa mga Katsila, Amerikano, Insik, ug Maranaw. Ang mga tawo sa Dakbayan sa Cagayan de Oro gitawag nila mga Kagayanon. Kasagara sa mga Kagayanon adunay liwat sa Malayo ug ang uban mestiso.

Relihiyon

[usba | usba ang wikitext]

Ang kasagarang relihiyo sa mga lumulupyo sa Cagayan de Oro kay Kristiyanismo. Sa tanang kristiyano sa Cagayan de Oro, ang kasagarang sekta ang Katoliko Romano. Ang ubang relihiyon sa dakbayan mao ang Kristiyanismo sa ubang sekta, Islam, Buddhismo ug uban pa.

Ang Arkidiyoses sa Cagayan de Oro mao ang usa ka arkidiyoses sa Simbahang Katoliko Romano sa Pilipinas. Kini usa ka Metropolitan See sa pulo sa Mindanao. Ang usa ka arkidiyoses gilangkob sa tulo ka lalawigang sibil sa Misamis Oriental, Bukidnon, ug Camiguin.

Ekonomiya

[usba | usba ang wikitext]

Ang Dakbayan sa Cagayan de Oro mao sa usa ka malambuon nga dakbayan sa Pilipinas. Usa pud ka sentro sa patiyagon sa Amihanang Mindanao nga ang kita matag tuig umaabot sa 1.345 ka bilyones ka pesos sa tuig piskal 2006. Ang ekonomiya sa dakbayan kasagara gibase sa industriya, patigayon, pag-alagad, ug turismo. Ang Concentrix ug Arriba mao ang mga call centers nga bag-o lang giabli sa dakbayan.[3]

Mga baranggay

[usba | usba ang wikitext]

Ang Dakbayan sa Cagayan De Oro nabahin ngadto sa 80 ka barangay.

  • Agusan
  • Balulang
  • Bayabas
  • Bonbon
  • Bugo
  • Bulua
  • Camaman-an
  • Canitoan
  • Carmen
  • Consolacion
  • Cugman
  • Gusa
  • Iponan
  • Kauswagan
  • Lapasan
  • Lumbia
  • Macabalan
  • Macasandig
  • Nazareth
  • Patag
  • Puerto
  • Puntod
  • Tablon
  • Baikingon
  • Balubal
  • Bayanga
  • Besigan
  • Dansolihon
  • F.S. Catanico
  • Indahag
  • Mambuaya
  • Pagalungan
  • Pagatpat
  • Pigsag-an
  • San Simon
  • Taglimao
  • Tagpangi
  • Tignapoloan
  • Tuburan
  • Tumpagon
  • Barangay 01
  • Barangay 02
  • Barangay 03
  • Barangay 04
  • Barangay 05
  • Barangay 06
  • Barangay 07
  • Barangay 08
  • Barangay 09
  • Barangay 10
  • Barangay 11
  • Barangay 12
  • Barangay 13
  • Barangay 14
  • Barangay 15
  • Barangay 16
  • Barangay 17
  • Barangay 18
  • Barangay 19
  • Barangay 20
  • Barangay 21
  • Barangay 22
  • Barangay 23
  • Barangay 24
  • Barangay 25
  • Barangay 26
  • Barangay 27
  • Barangay 28
  • Barangay 29
  • Barangay 30
  • Barangay 31
  • Barangay 32
  • Barangay 33
  • Barangay 34
  • Barangay 35
  • Barangay 36
  • Barangay 37
  • Barangay 38
  • Barangay 39
  • Barangay 40

Mga Medya

[usba | usba ang wikitext]
  • DXHE 585 kHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
  • DXIF 729 kHz (Bombo Radyo Philippines)
  • DXCC-AM 828 kHz (Radio Mindanao Network)
  • DXDQ-AM 864 kHz (Radio GMA)
  • DXIM (936 kHz) (Philippine Broadcasting Service)
  • DXKH 972 kHz (Philippine Broadcasting Corporation)
  • DXCO 1044 kHz (Radio Corporation of the Philippines)
  • DXCL 1098 kHz (Sonshine Media Network International)
  • DXRU 1188 kHz (Ultracraft Broadcasting Corporation)
  • DXAG-AM 1233 kHz (Liceo de Cagayan University ug Audiovisual Communicators, Inc.)
  • DXKO 1368 kHz (Radio Philippines Network)
  • DXSI-AM (DXDP-AM) 1440 kHz (Catholic Media Network)
  • DXGF 1539 kHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
  • DXJR-AM 1575 kHz (Mareco Broadcasting Network affiliate Crusaders Broadcasting System) (Abangan)
  • DXJD 105.5 MHz (Audiovisual Communicators Inc.)

Mga Gikutlo

[usba | usba ang wikitext]

Mga sumpay sa gawas

[usba | usba ang wikitext]